هم اکنون عضو شبکه تلگرام رجانیوز شوید
سه شنبه 11 دى 1403 11:36 ساعت
شناسه خبر : 383380
روایت‌های فاطمی امین از تلاش‌های گروه خاص در مجلس برای استیضاح؛
برای اولین‌بار در جمهوری اسلامی، یک وزیر بافاصله ۶ ماه، دوباره استیضاح شد/ هدف استیضاح برای برخی، فشار به رئیس جمهور بود/ به طور متوسط هر ۲ روز ۱ سوال از من مطرح شد
می‌گفتند که وزیر صنعت، معدن و تجارت از افراد نزدیک به رئیس‌جمهور است و فشار سیاسی به این وزیر بهترین گزینه برای فشار به رئیس‌جمهور و دولت است.
گروه سیاست-رجانیوز: سید رضا فاطمی امین در کتاب استیضاح تولید در سه فصل تجربه‌های حکمرانی، محیط سیاسی و نقشۀ راه نقاط قوت و ضعف مسائل کشور بررسی می‌کند. سید رضا فاطمی امین وزیر صنعت و معدن وقت ورق به ورق از شروع فعالیت کاری خود در مسند وزارت در دولت رئیس‌جمهور شهید تا روزهای پر سروصدای استیضاحش را به طور مفصل به نگارش درآورده است.
آغاز حملات «گروه خاص» برای عدم رای اعتماد
«گروه خاص» از مرداد ۱۴۰۰ تلاش می‌کرد که ۳ وزیر (از جمله فاطمی امین) رأی نیاورند. انگیزه‌ها متفاوت و البته هم‌راستا بود:
• مسئول دفتر یکی از اعضای گروه خاص گفته بود: ما تکلیف شرعی داریم که نگذاریم فاطمی رأی بیاورد!
• یکی که از هواداران گروه خاص بود، دوست داشت خودش وزیر صنعت، معدن و تجارت بشود و از اینکه معرفی نشده بود، به‌شدت شاکی بود و بنای مخالفت گذاشته بود. در نهایت در ۳ شهریور ۱۴۰۰ با ۲۰۵ رأی موافق، رأی اعتماد اخذ شد.
تیغ تیز «گروه خاص» از همان ماه اول شروع به کار
فاطمی امین در بخشی از کتاب خود به شروع فشارهای گروه خاص اشاره می‌کند و می‌نویسد: اولین سؤال از وزیر صنعت، معدن و تجارت در ۲۷ شهریور ۱۴۰۰، یعنی ۲۴ روز بعد از رأی اعتماد ثبت شد. در مدت ۲۰ ماه از شهریور ۱۴۰۰ تا پایان ۱۴۰۱ تعداد ۲۶۹ سؤال از وزیر صنعت، معدن و تجارت ثبت شد؛ یعنی به طور متوسط هر ۲ روز ۱ سؤال! برای تمام سؤال‌هایی که نمایندگان مجلس مطرح می‌کنند، باید پاسخ مکتوب داده شود. برای کسانی که از پاسخ کتبی قانع نمی‌شوند، جلسه‌ای در کمیسیون‌های در مجلس تشکیل می‌شود، وزیر حضور می‌یابد و توضیح می‌دهد. سؤال‌هایی که نماینده سؤال‌کننده از توضیح وزیر قانع نمی‌شوند، به صحن علنی مجلس فرستاده می‌شوند. در صحن علنی وزیر باید پاسخ دهد و اگر نماینده قانع نشود، سؤال به رأی گذاشته می‌شود و اگر رأی بیاورد، وزیر کارت زرد می‌گیرد.
اولین استیضاح در کمتر از ۴ ماه از شروع کار
تاکنون در ادوار مختلف مجلس ۳۰ استیضاح انجام شده است که از این تعداد ۱۰ استیضاح منجر به رأی عدم اعتماد شده است.
تاکنون فقط ۲ وزیر بیش از ۱ بار استیضاح شده‌اند. آقای آخوندی ۱ بار در مجلس نهم و ۲ بار در مجلس دهم استیضاح شد. اولین استیضاح آقای آخوندی ۲ سال بعد از شروع به کارش انجام شد، فاصله بین استیضاح اول و دوم، یک سال و نیم و فاصله بین استیضاح دوم و سوم یک سال بود.
درخواست استیضاح فاطمی امین در کمتر از ۴ ماه از شروع به کار ثبت شد. بارها استیضاح به مرحله اعلام وصول نزدیک شد، تا اینکه در ۷ تیر ۱۴۰۱ در صحن علنی در آستانه اعلام وصول قرار گرفت. بالاخره اولین استیضاح ۱۳ ماه بعد از شروع به کار در ۱۰ آبان ۱۴۰۱ انجام شد. ۲ ماه پس از رأی‌نیاوردن استیضاح اول، استیضاح جدیدی ثبت شد و ۴ ماه بعد با استیضاح دوم وزیر کنار گذاشته شد، در حالی ۲۰ ماه از شروع کار وزیر گذشته بود. برای اولین‌بار در جمهوری اسلامی ایران، یک وزیر بافاصله ۶ ماه، دوباره استیضاح شد.
روندهای مشکوک هیئت‌رئیسه مجلس برای کمک به استیضاح‌کنندگان
وزیر سابق صمت در بیان روندهای استیضاح‌های خود، از روندهای مشکوکی سخن می‌گوید که در تلاش بود تا جریان استیضاح را سرعت ببخشد. او درباره این روندها می‌نویسد:
• در روز ۷ تیر ۱۴۰۱ استیضاح با ۱۷ امضا در حال اعلام وصول بود؛ فضای مجلس التهاب داشت. پس از نطق رئیس مجلس مبنی بر تفکیک وزارت صنعت، معدن و تجارت و معرفی ۲ وزیر، روند استیضاح متوقف و امضاکنندگان (ازجمله طراح اصلی استیضاح) انصراف خود را اعلام کردند؛ اما علی‌رغم انصراف مکتوب استیضاح‌کنندگان، استیضاح مذکور بایگانی نشد.
• برخی از کارکنان مجلس برای رأی آوردن استیضاح فعال شده بودند؛ به‌عنوان‌مثال، یکی از کارکنان در راهروهای مجلس از آقای نقد علی (نماینده خمینی‌شهر) خواسته بود که به استیضاح رأی دهد که با اعتراض شدید ایشان مواجه شد. معلوم نیست که با این فرد خاطی و آمران برخورد شد یا خیر.
• روز سه‌شنبه ۲۲ فروردین ۱۴۰۲ استیضاح ۳ وزیر بدون اطلاع و هماهنگی با اعضای هیئت‌رئیسه مجلس به کمیسیون‌ها ارجاع شد. حتی به نایب‌رئیس اول مجلس در خصوص ارسال استیضاح‌ها به کمیسیون‌ها اطلاعات غلط داده شد، برای او چنین وانمود شده بود که موضوع رسمی نیست.
• از ۴ استیضاح ثبت شده، استیضاح آقای رشیدی‌کوچی به کمیسیون ارجاع نشد؛ شاید برای استیضاح در نوبت‌های بعدی نگه داشته شده بود!
• برای استیضاح آبان در جلسه هیئت‌رئیسه وقتی تصمیم گرفته شد که از بین استیضاح‌های موجود، استیضاح وزیر صنعت، معدن و تجارت به کمیسیون ارجاع شود، استدلال شده بود که ملاک آغاز فرایند استیضاح، تقدم تاریخ ثبت استیضاح است. با این استدلال پس از رأی‌نیاوردن استیضاح آبان، باید استیضاح وزیر صنعت، معدن و تجارت در آخر صف و بعد از استیضاح‌های ثبت شده برای سایر وزرا قرار می‌گرفت؛ اما دوباره در اول صف استیضاح‌ها گذاشته شد!
• استیضاح یکی از وزرا ۷۰ امضا داشت؛ اما این استیضاح به کمیسیون ارجاع نمی‌شد که مورد اشاره و اعتراض آقای نقد علی در جلسه علنی مجلس در ۳۰ فروردین قرار گرفت. ایشان از آقای حاجی‌دلیگانی به‌عنوان عضو هیئت‌رئیسه (و یکی از طراحان استیضاح وزیر صنعت، معدن و تجارت) انتقاد کرد که چرا یک استیضاح بیش از ۳ ماه در نوبت ارجاع به کمیسیون در هیئت‌رئیسه در صف منتظر می‌ماند، اما استیضاح دیگری ظرف ۲۴ ساعت تعیین تکلیف و به صحن علنی می‌رسد.
• با پاسخگویی به ابهامات نمایندگان، تا پایان روز یکشنبه ۲۷ فروردین، ۲۲ نماینده قانع شده و از استیضاح انصراف دادند، برخی از نمایندگان نیز تصمیم به انصراف داشتند و دریافت نامه انصراف آنها در حال انجام بود.
• معاون نظارت مجلس ساعت ۱۹:۳۰ روز یکشنبه ۲۷ فروردین در تماس تلفنی با معاون حقوقی و امور مجلس وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد که زمان بازپس‌گیری امضاها به اتمام رسیده و ملاک مورد استناد هیئت‌رئیسه، سامانه امور مجلس و آن هم صرفاً رأس ساعت پایان جلسه کمیسیون است و قطعاً استیضاح با همین تعداد امضاهای موجود اعلام وصول خواهد شد. درحالی‌که قانون آیین‌نامه داخلی مجلس چنین قیدی ندارد.
• آقای طاهری رئیس کمیسیون صنایع و معادن در نامه‌ای به رئیس مجلس به‌تعجیل، عدم رعایت ضوابط، فشارها و مداخله‌های غیرمتعارف در جریان استیضاح وزیر صنعت، معدن و تجارت اعتراض کرد.
• در روز استیضاح به رئیس کمیسیون اصل ۹۰ فرصت داده نشد که گزارشی از بررسی کمیسیون اصل ۹۰ درباره واگذاری خودرو به نمایندگان ارائه دهد.
• رئیس مجلس به یکی از موافقان استیضاح در قالب تذکر ماده ۷۵ آیین‌نامه داخلی فرصت مجدد برای نطق داد. اجازه تذکر ماده ۷۵ در حالی داده شد که «نسبت سوئی به نماینده مذکور داده نشده و عقیده و اظهار او را بر خلاف جلوه داده نشده بود.» بدین ترتیب این نماینده برای دومین بار در مخالفت با وزیر نطق کرد. بر اساس ماده مذکور، رئیس مجلس می‌توانست بعد از استیضاح این فرصت را در جلسه بعدی به نماینده مذکور بدهد.
• در روز استیضاح از توزیع گزارش مکتوب وزارت صنعت، معدن و تجارت برای اطلاع نمایندگان در صحن مجلس ممانعت شد. درحالی‌که مجلس ۱۱ روز تعطیل بود و فرصتی برای برگزاری جلسه با نمایندگان نبود، حتی اجازه ارائه یک گزارش چند صفحه‌ای به نمایندگان داده نشد!
• در روز استیضاح از حضور معاونان امور مجلس دستگاه‌ها در صحن علنی ممانعت شد. درحالی‌که بر اساس آیین‌نامه داخلی صرفاً در زمان برگزاری جلسات غیرعلنی، حضور معاونان امور مجلس ممنوع است؛ در عوض برخی از مشاوران گروه خاص و کارکنان مجلس در صحن حضور داشته و برای اثرگذاری بر رأی نمایندگان تلاش می‌کردند.
• در جلسه استیضاح در اقدامی کم‌سابقه، رئیس مجلس در ساعت ۱۱:۲۳ دقیقه تنفس اعلام کرد و جلسه را موقتاً پایان داد. درحالی‌که هنوز ۴۰ دقیقه تا اذان ظهر باقی‌مانده بود. صحبت‌های ۲ نماینده موافق استیضاح (که حداکثر در مجموع ۳۰ دقیقه مجاز به صحبت بودند) به‌نوبت عصر و قبل از صحبت آخر وزیر موکول شد.
• شواهدی وجود دارد که کارکنان مجلس در فرایند رأی‌گیری مداخله داشتند، به‌عنوان‌مثال آقای م. (نماینده مجلس) در حین رأی‌گیری به فردی گفت برای اینکه مطمئن باشید، من برگه رأی خود را به آقای ع. (که مشاور بود و نه نماینده مجلس) تحویل دادم؛ این مکالمه از میکروفون مجلس در رادیوپخش شد.
پس از استیضاح در اردیبهشت ۱۴۰۲ در نامه‌ای خطاب به کمیسیون اصل ۹۰ برخی از ماجراهای استیضاح را بیان کردم. معاونت نظارت مجلس شورای اسلامی ۵ ماه بعد (در ۲۵ مهر ۱۴۰۲) نامه‌ای ارسال کرد و خواستار مستندات موارد ادعایی در گزارش به کمیسیون اصل ۹۰ شد!
فشار به رئیس‌جمهور با استیضاح تولید
ماجراهای مهمی پشت جریان استیضاح بود؛ انتصابات، تصاحب خودروسازان، مفاسد معادن، رقابت‌های سیاسی و....
مهم‌ترین انگیزه‌های استیضاح اینها بودند از:
- خواسته‌های پاسخ داده نشده
- فشار به رئیس‌جمهور
- نشان‌دادن همراهی با مردم
- صیانت از حیثیت مجلس
- هیجان‌های شخصی
- آینده‌سازی
خواسته‌های ریز و درشتی مطرح می‌شد که اگر آلوده به فساد یا ویژه‌خواری بوده یا غیرمعقول بود، اجابت نمی‌شد. به‌عنوان‌مثال آقای ر. چند روز پس از رأی اعتماد در شهریور ۱۴۰۰ به دنبال مدیرعامل شدن یا عضو هیأت‌مدیره شدن آقای ا. در شرکت ملی مس ایران بود. این خواسته اجابت نشد، این نماینده یکی از پیگیرترین افراد برای استیضاح بود.
می‌گفتند که وزیر صنعت، معدن و تجارت از افراد نزدیک به رئیس‌جمهور است و فشار سیاسی به این وزیر بهترین گزینه برای فشار به رئیس‌جمهور و دولت است.
برخی برای اینکه نشان دهند یا وانمود کنند نگران مردم هستند، می‌گفتند باید یک نفر را قربانی کنیم تا جوابی برای مسائل معیشتی مردم داشته باشیم. به‌عنوان‌مثال آقای ح. در جلسه‌ای که در کمیسیون صنایع و معادن برای بررسی استیضاح برگزار شد، حرف‌های خود را زد و رفت و ننشست تا پاسخ‌های وزیر را بشنود؛ او در بیرون همان جلسه به یکی از همراهان وزیر گفته بود، باید یکی را بیندازیم!
موافقان استیضاح برای سایر نمایندگان چنین استدلال می‌کردند که اگر استیضاح رأی نیاورد، نشانه ضعف مجلس است، نشانه این است که مجلس نمی‌تواند از اختیارات خود استفاده کند. به‌عنوان‌مثال آقای نظری یکی از موافقان استیضاح در مجلس گفت: «امروز مجلس بین دفن خود و ماندن وزیر یکی را باید انتخاب کند.»،
هیجان‌های شخصی کم‌اهمیت و متعدد هم مؤثر بودند. مثلاً یکی از نمایندگان علت تلاش برای استیضاح را بی‌توجهی و عدم احترام وزیر به وی در حاشیه یکی از جلسات کمیسیون‌های مجلس بیان کرده بود و بعد از رأی آوردن استیضاح احساس پیروزی می‌کرد؛ نماینده که در زمان رأی اعتماد از معرفی‌نشدن خودش به‌عنوان وزیر شاکی بود و فکر می‌کرد حقش ضایع شده است، در روزهای استیضاح دوباره خودش را به‌عنوان جایگزین معرفی می‌کرد؛ عده‌ای حسادت می‌کردند و...
آشفتگی ذهنی هم به فضای استیضاح کمک کرد. در روزهای منتهی به استیضاح، فضای ذهنی بسیار آشفته بود. آقای بیگی نماینده تبریز به‌دروغ، دریافت خودروهای شاسی‌بلند توسط برخی نمایندگان که مربوط به قبل از تشکیل دولت جدید (قبل از شهریور ۱۴۰۰) بود را به استیضاح آبان ۱۴۰۱ ربط داد و این شبهه را ایجاد کرد که وزیر به نمایندگان باج داده است.
برخی از جریان‌های سیاسی نیز، افق‌های میان‌مدت و بلندمدت را می‌دیدند و فراتر از دغدغه‌های روزمره سیاسی، برای ساختن «فضای سیاسی آینده» سناریوپردازی و اقدام می‌کردند.
نکته جالب استیضاح این بود که اقلیت اصلاح‌طلبان مجلس برای استیضاح تلاش نمی‌کردند و حتی افراد برجسته آنها، این استیضاح را نادرست می‌دانستند؛ هر چند رسانه‌های اصلاح‌طلب در آتش استیضاح می‌دمیدند.
انتهای پیام/
لینک کوتاه »
http://rajanews.com/node/383380
لینک کوتاه کپی شد
کلیدواژه ها »
