صفر تا صد اطلاعات مورد نیاز درباره سهم الارث

سهم الارث چیست؟

ارث به معنای مالی است که بعد از مرگ یک فرد از او باقی می‌ماند. مهم‌ترین مصادیق ارث زمین، خانه، ماشین، باغ، واحد تجاری، وجوه نقدی یا غیر نقدی، اسناد و اوراق بهادار است. حتی طلب‌هایی که متوفی از بقیه دارد هم مصداق ارث هستند. البته لازم است قبل از تقسیم ارث، بدهی‌های متوفی و هزینه‌های کفن و دفن او پرداخت شود.

به‌طور مثال یکی از بدهی‌های متوفی که حتما باید پرداخت شود، مهریه همسر او است. اگر مردی در طول دوران حیات، مهریه همسر خود را پرداخت نکرده باشد، قبل از تقسیم ارث و میراث باید مهریه زن پرداخت شود.

البته در صورتی که مبلغ بدهی‌های متوفی زیاد باشد، ورثه می‌توانند از پرداخت بدهی‌ها امتناع کنند.

وصیت نامه برای تقسیم اموال

مطابق قوانین شرع مستحب است که هر فردی وصیت نامه داشته باشد تا بعد از فوت تکلیف اموال او مشخص باشد. هر فردی حق دارد فقط درباره یک سوم از مال خود تصمیم بگیرد. تصمیم‌گیری در مورد بقیه اموال از لحاظ شرعی و قانونی نیازمند اجازه وراث است.

به جز یک سوم مال، مابقی آن سهم ورثه است و هیچ کس نمی‌تواند کسی دیگر را از ارث محروم کند.

چه کسانی از متوفی ارث می‌برند؟

خویشاوندانی که از متوفی ارث می‌برند، به دو گروه خویشاوندان سببی و نسبی تقسیم می‌شوند.

سهم الارث خویشاوندان نسبی

سهم ارث خویشاوندان نسبی به سه طبقه تقسیم می‌شود.

• طبقه اول

طبقه اول ارث مربوط به پدر، مادر، فرزندان و نوه‌ها است. نکته بااهمیت درباره تعیین سهم وراث این است که درجه نزدیکی خویشاوندی یا طبقه ارث بردن تعیین کننده سهم آن‌ها است. یعنی در صورتی که متوفی پدر و مادر و فرزند داشته باشد، دیگر نوه‌ها از او ارث نمی‌برند.

• طبقه دوم

طبقه دوم خویشاوندان که به آن‌ها سهم الارث تعلق می‌گیرد اجداد، برادر و خواهر و فرزندان آ‌ها هستند. وقتی متوفی در طبقه اول خویشاوندی نداشته باشد، ارث او به افراد طبقه دوم می‌رسد. یعنی اگر پدر ومادر متوفی در قید حیات باشند، ارث به پدر و مادر می‌رسد و خواهر و برادر سهمی در ارث او ندارند.

• طبقه سوم

طبقه سوم کسانی که از اموال و دارایی متوفی ارث می‌برند، شامل دایی، عمو، خاله و عمه و فرزندان آن‌ها است. مطابق نکته‌ای که پیش از این هم اشاره کردیم، سهم الارث بر اساس درجه نزدیکی تعیین می‌شود، یعنی اگر عمو و عمه یا دایی و خاله زنده باشند، ارث به فرزندان آن‌ها نمی‌رسد.

سهم الارث از روابط سببی

روابط سببی به روابطی گفته می‌شود که بر اساس ازدواج دائم ایجاد می‌شود. یعنی زن و شوهر دائمی می‌توانند از همدیگر ارث ببرند.

• سهم الارث زن از شوهر

در صورتی که مرد فرزند داشته باشد، یک هشتم از اموال مرد به همسرش می‌رسد. اما وقتی فرزندی نداشته باشد، زن می‌تواند یک چهارم از اموال منقول و غیر منقول او را ارث ببرد. یکی دیگر از مواردی که باید به آن توجه شود، وقتی است که مرد دو زن دارد. در این صورت اموال بین دو زن باید به طور مساوی تقسیم شود.

• سهم الارث شوهر از زن

مطابق قوانین مدنی ارث مرد از زن هم به اینکه فرزندی دارد یا نه وابسته است. در صورتی که زن فرزند داشته باشد، همسرش به میزان یک چهارم از او ارث می‌برد، اما اگر فرزندی نداشته باشد، یک دوم از اموال منقول و غیرمنقول زن به شوهرش می‌رسد.

تفاوت سهم ارث دختر و پسر چیست؟

مطابق قوانین مدنی کشور، میزان سهم ارث دختر و پسر یکسان نیست. مطابق ماده 907 قانون مدنی، وقتی متوفی فقط یک فرزند دختر یا پسر دارد، تمام اموالش به او می‌رسد. اما وقتی متوفی چندین فرزند دارد شرایط تقسیم ارث متفاوت است.

• اگر وارثین دختر یا پسر باشند ارث به صورت مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود.
• اگر وارثین دختر و پسر باشند، سهم ارث پسران دو برابر دختران است.

لازم است بدانید در قوانین جدید هیچ تغییری درباره سهم ارث دختران و پسران مشاهده نمی‌شود. اما متوفی می‌تواند با وصیت نامه تملیکی یک سوم از اموال خود را به دختر انتقال دهد.

میزان ارث از اموال مادر چقدر است؟

پیش از این درباره سهم الارث از اموال پدر صحبت کردیم. ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که سهم ارث از اموال مادر چقدر است و چگونه محاسبه می‌شود. مطابق ماده 907 قانون مدنی تفاوتی بین سهم ارث پدر و مادر وجود ندارد.

بنابراین در صورتی که خانمی فوت کند و تمام فرزندان او دختر یا پسر باشند، سهم ارث آن‌ها مساوی است. اما در صورتی که دختر و پسر داشته باشند، پسران دو برابر دختران ارث می‌برند.

قانون ارث درباره فرزند فوت شده

یکی از موارد چالش برانگیز در قانون ارث، نحوه تعیین سهم ارث فرزندی است که فوت شده است. مطابق قوانین مدنی در صورتی که فرزند پیش از والدین فوت کند، والدین می‌توانند از اموال او ارث ببرند. اما فرزندان متوفی فقط در صورتی می‌توانند از پدربزرگ ارث ببرند که پدرزرگ هیچ وارث دیگری نداشته باشد. یعنی اگر متوفی فرزند داشته باشد، ارثی به نوه‌ها تعلق نمی‌گیرد.

نکته با اهمیت دیگری که باید اطلاع داشته باشید این است که ارثی که از پدربزرگ به نوه‌های دختری و پسری می‌رسد مساوی است و برای پسران دو برابر دختران نیست.

به چه کسانی ارث تعلق نمی‌گیرد؟

قبل از انحصار وراثت مواردی که ارث به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد، مشخص می‌شوند. این افراد شامل موارد زیر هستند.

• کافر از مسلمان ارث نمی‌برد.
• زنی که شوهرش به او تهمت زنا زده و فرزند را قبول ندارد.
• قاتلی که وارث متوفی باشد و عمدا اقدام به قتل کرده باشد.
• فرزندی که از زنا متولد شده از پدر و مادر ارث نمی‌برد.
• وقتی دو نفر که از هم ارث می‌برند با هم فوت کنند، اما زمان مرگ برای یکی از آن‌ها مجهول باشد، شخصی که زمان مرگش مجهول است از دیگری ارث می‌برد.

جمع‌بندی

تعیین سهم ارث از چالش‌های حقوقی است که نیازمند کسب اطلاعات دقیق است. این مطلب راهنمای کاملی درباره نحوه تقسیم ارث است و خویشاوندان و بستگانی را که از متوفی ارث می‌برند را توضیح می‌دهد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره درباره سهم الارث از گروه وکلای فراز کمک بگیرید. این مجموعه وکلای زبده و ماهری دارد که با مناسب‌ترین هزینه، اطلاعات کامل و دقیقی را در اختیار شما قرار می‌دهند و می‌توانند پرونده‌های انحصار وراثت را در کوتاه‌ترین زمان به سرانجام برسانند.