گفت‌وگوی اختصاصی با استاد کورانی: قیامی از آذربایجان در تایید امام زمان شکل خواهد گرفت/ پادشاه اردن، آیا کاندیدای سفیانی است؟

گروه معارف رجانیوز: استاد علی کورانی از معدود علمایی است که به صورت تخصصی در زمینه مسائل مهدویت و تاریخ اسلام به پژوهش پرداخته است. وی از موسسین حزب الله لبنان بوده و در زمان جنگ ایران و عراق حضور داشته، گفت‌و‌گویی خواندنی در خصوص علایم ظهور و نقش ایران در ظهور امام زمان و مباحث مربوط به سفیانی و اسرائیل را با ایشان در پیش رو خواهید خواند.

به عنوان اولین سوال، کتاب عصر ظهور به زبانهای مختلفی در سطح جهان ترجمه شده و گسترش یافته است. این کتاب چهل سال قبل تألیف شده و پیش‌گویی هایی در خصوص انقلاب اسلامی ایران و حوادث فلسطین داشته‌اید. اما انتقاداتی در داخل کشور نسبت به آن صورت گرفته است. در خصوص بازتابهای بین‌المللی این کتاب مطالبی بفرمایید.

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین أفضل الصلوة والسلام علی سیدنا ونبینا وحبیبنا وشفیعنا محمد وآله الطاهرین

عذرخواهی می‌کنم اگر فارسی بنده، سلیس و روان نیست. اما سعی خواهم کرد مقصود خویش را بیان کنم. الحمد لله بنده از جوانی نسبت به امام زمان علاقمند بودم و در نجف بدنبال احادیث مهدوی و تقریبا حدیثی باقی نماند مگر اینکه آن را بررسی کرده باشم. شیعه را با امام زمانش می‌شناسند.

انقلاب ایران، اولین زمینه سازان ظهور

بعد از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، حال بنده تغییر پیدا کرد. چرا که اهل سنت و شیعه متفق‌القول هستند که اولین زمینه‌سازان ظهور امام زمان اهل سرزمین مشرق و قوم سلمان، اهل قم، اهل خراسان و اهل طالقان (نه به معنای شهر طالقان بلکه اهل جبال البرز) هستند. حدود نه عنوان حدیث اهلبیت(ع) وجود دارد که مردم ایران را توصیف کرده است. شیعه و سنی متفق‌القول هستند که شروع زمینه‌سازان ظهور از خراسان و ایران هستند.

وهابیت معتقد بودند، طالبان یاران مهدی موعود هستند

چند سال قبل در میان وهابیت ادعا کردند که مهدی در میان ما ظهور کرده است و او را نزد آقای بن‌باز مفتی عربستان بردند ولی او گفت: شروع کار، مهدی از مشرق است. سرمایه‌گذاری کردند بر روی چچن (شیشان) بنابراین خودشان هم قبول دارند.

مراحل قیام ایرانیان از انقلاب تا ظهور

در روایات آمده است که یاران امام زمان از خراسان هستند و اهل پرچم‌های سیاه هستند و برخی در اهل سنت معتقد شدند طالبان همان یاران مهدی موعود هستند اما بعدها از حرف‌شان عدول کردند. روایت رایات سود با شرط بخاری و مُسلم، صحیح است. و احادیث مختلف آن را در مستدرک الحاکم و غیره می‌توانید ببینید.

شیعه هم بر طبق اعتقادات خودش، روایاتی دقیق‌تر و صحیح‌تر از امام باقر(ع) دارد که می‌فرماید: «كَأَنِّي بِقَوْمٍ قَدْ خَرَجُوا بِالْمَشْرِقِ يَطْلُبُونَ الْحَقَّ فَلَا يُعْطَوْنَهُ ثُمَّ يَطْلُبُونَهُ فَلَا يُعْطَوْنَهُ فَإِذَا رَأَوْا ذَلِكَ وَضَعُوا سُيُوفَهُمْ عَلَى عَوَاتِقِهِمْ فَيُعْطَوْنَ مَا سَأَلُوهُ فَلَا يَقْبَلُونَهُ حَتَّى يَقُومُوا وَ لَا يَدْفَعُونَهَا إِلَّا إِلَى صَاحِبِكُمْ قَتْلَاهُمْ شُهَدَاءُ أَمَا إِنِّي لَوْ أَدْرَكْتُ ذَلِكَ لَاسْتَبْقَيْتُ نَفْسِي لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ». (نعمانی، الغیبة، ص273).

حضرت فرمودند: کأنّی با علم امامت می‌بینیم قومی از سرزمین مشرق، قیام کردند و حقوق خودشان را از جهان خواستند، یعنی در امور ما دخالت نکنید و اجازه بدهید در حکومت و روش زندگی مستقل باشیم، اما با آنها مخالفت می‌شود (يَطْلُبُونَ الْحَقَّ فَلَا يُعْطَوْنَهُ)، وقتی می‌بینند که دنیا به آنها اجازه نمی‌دهد حقوق خودشان را داشته باشند، سلاح بدست می‌گیرند و دشمن را تهدید می‌کنند، اینجاست که دشمنان می‌پذیرند اما ایرانی ها نمی‌پذیرند و شروطی دارند و سرانجام آنها پرچمشان را نمی‌دهند مگر به دست مهدی موعود.

این روایت، تفصیلاتی نیز دارد که مستدرک الحاکم روایت می‌کند و سند آن به شرط بخاری و مسلم صحیح است. از ابن مسعود نقل می‌کند: اطراف پیامبر نشستیم در حالی که ایشان سرحال بودند ایشان به همه سؤالات پاسخ می‌دادند و اگر سؤالی هم نبود خودشان شروع به صحبت می‌کردند و الحمدلله بسیار سرحال بودند. اینجا بود که از درب حیات مسجد کودکانی وارد شدند که در میان آنها حسنین هم بودند و تا چشم پیامبر به آنها افتاد اشک‌شان جاری شد. ما از این تغییر حالت شان سؤال کردیم و ایشان فرمودند «إنّ أهلبیتی اختار الله لنا الآخره علی الدنیا» اهل‌بیت من بعد از من مبتلا به انواع فشارها و بلاها می‌شوند و من سفارش می‌کنم به قرآن و اهلبیتم و این امر ادامه دارد تا زمینه‌سازان امام مهدی، این روایت از اهل‌سنت است،

علت مهاجرت به ایران

وقتی من شنیدم که انقلاب ایران واقع شد به یاد چنین روایاتی افتادم و همان زمان تصمیم گرفتم که به ایران بیایم. البته مؤیدات مختلفی هم وجود دارد مانند روایت رجل من قم  و برای این رهبر ایران، اصحاب قلوب کزبر الحدید که اینها با دشمنانشان مقابله می‌کنند و پیروز می‌شوند و زمینه را برای ظهور حضرت آماده می‌کنند که البته روایت آن مرسله است اما گفته می‌شود ارسال روایت در حالی که قرائن مؤیدی هم دارد. لذا بنده از ابتدای مسئله انقلاب ایران شکی نداشتم که این مسئله زمینه ساز ظهور حضرت است اما اینکه سؤال می‌شود این امر چه مقدار طول می‌کشد بنده عرض می‌کنم نمی‌دانم، اما همین‌قدر می‌دانم که این انقلاب زمینه‌ساز ظهور حضرت است. بنده به ایران آمدم و مدت دو سال هم در جنگ شرکت کردم و دوستانی مانند عماد مغنیه و ذوالفقار هم بودند و در زمینه دفاع برای زمینه‌سازی ظهور حضرت اقدام کردم.

پیش‌بینی آقای کورانی از توقف جنگ ایران و عراق

بنده کتاب عصر ظهور را قبل از فتح خرمشهر نوشتم که منتشر شد. در این کتاب توصیف را بر طبق روایات انجام دادم و همچنین نقش انقلاب اسلامی ایران را هم گفتم و پیش‌بینی کردم که این جنگ متوقف می‌شود که برخی ناراحت شدند. روزی مرحوم سیداحمد خمینی تماس گرفتند و راجع به توقف جنگ سؤال کردند که چرا اینطور گفتید؟ گفته شد: صرفا احادیث را تحلیل کرده است.

این کتاب در ایران، معروف شد و تاکنون صد وبیست بار به چاپ رسیده است اما اشکالاتی هم دارد. بنابراین کار دایرة المعارف و فرهنگ موضوعی امام مهدی(عج) را در چهل فصل به انجام رساندم. یک فصل مربوط به ایرانیان است، یک فصل مربوط به عربستان است، یک فصل مربوط به یمن و فصلی هم مربوط به عراق است و تمامی این چهل فصل احادیث مهدوی هستند.

آیت‌الله خامنه ای، رهبر زمینه‌سازان ظهور

به هر حال بنده به جهت فعالیت در زمینه‌سازی ظهور حضرت به مشرق هجرت کردم و به امام خمینی و رهبر معظم انقلاب آیت‌الله خامنه ای افتخار می‌کنیم که فرماندهان و رهبران زمینه‌سازان ظهور هستند. آنچه که بنده نسبت به سیاست خارجی هم اطلاع دارم اینطور است که محور مقاومت در حال تشکیل است که همه یاوران امام زمان هستند و در برابر آنها هم محور سفیانی هم وجود دارد و مؤیدات و قراینی هم وجود دارد.

رایات سود و پرچم‌های سیاه، آیا از احادیث جعلی است؟

سوالی مطرح است که احادیث رایات سود، در تراث شیعی اصالت ندارد و بیشتر متاثر از روایات عامه است. پاسخ می‌فرمائید؟

اصل احادیث رایات سود از اهل‌بیت، صحیح السند است. اما وقتی بنی‌عباس قیام کردند توسط ابومسلم خراسانی بر علیه بنی‌امیه ادعا می‌کردند که الرضا من آل‌محمد و می‌گفتند ما فردی از اهلبیت را برای حکمرانی می‌خواهیم این حدیث رایات السود را برایشان آوردند و به ابومسلم نوشتند که پرچم‌های سیاه داشته باشید و لباس سیاه هم بپوشید اینجا بود که روایت پیامبر اکرم به نفع عباسیون مصادره شد. بنابراین ادعای مهدویت از همان زمان بوده است. بعنوان مثال منصور عباسی هم نام پسرش را مهدی قرار داد تا از این مسئله سوءاستفاده کند.

ابن‌کثیر هم از متعصبین اهل‌سنت است، می‌گوید رایات السود دو مورد است، رایات السود بزرگ بنی‌عباس هستند، اما رایات السود صغار در زمان ظهور مهدی از خراسان حرکت کرده و به عراق می‌آیند و با مهدی بیعت می‌کنند. در واقع، عباسیان رنگ سیاه را انتخاب کرده‌اند می‌خواستند حدیث پیامبر را مصادره کنند. لذا اصل این حدیث، صحیح است.

آیا انقلاب ایران، همان بنی‌عباس ثانی است؟

به مناسبت اینکه فرمودید بنی‌عباس، سوالی که مطرح است امروزه در فضای مجازی، خیلی تبلیغ می‌کنند که انقلاب امام خمینی همان بنی‌عباس آخرالزمان است. آیا صحیح است؟

امیرالمؤمنین(ع) خبر دادند که حکومت بنی عباس بدست مغول از بین می‌رود. بنی‌عباس مدت 520 سال حکومت کردند و بدست هلاکوخان مغول در سال 560 هجری سقوط کردند. اما خط فکری و اعتقادی بنی‌عباس در برابر اهل‌بیت بود. لذا به تمام دولت‌های مخالف با اهلبیت می‌گویند بنی‌عباس. و الا بنی عباس تمام شدند اما منش و رفتار سیاسی آنها باپرجا هستند و حکومت‌های مخالف شیعه و اهل بیت، مقصود است.

اگر گفته شود انقلاب ایران زمینه‌ساز ظهور است، آیا این تطبیق منهی‌عنه است؟ یا چون زمان برای ظهور، تعیین نشده ست، اشکالی ندارد؛ اصولا چه تطبیق‌هایی، منع شده است؟

اهلبیت(ع) گفتند قطعاً زمینه‌سازان ظهور حضرت مهدی ایرانیان و خراسانیان و اهل قم و از سرزمین مشرق هستند و این ثابت شده است. بنده در کتاب شرح داده‌ام که مراحل دولت آنها شش مرحله است. همچنین عباسیون مخالف ایرانیان هستند، چرا که عباسیون با خط اهلبیت مخالفت دارند.

آیا خراسانی، سید و از بنی‌هاشم است؟

جناب استاد کورانی، در مصاحبه‌ای فرموده بودید که خراسانی، سید نیست و این مساله در میان مخالفان انقلاب، خیلی بازتاب داشت. مجددا توضیح می فرمائید؟

ابدا اینگونه نگفتم. خراسانی، حاکم ایران است، همانطور که در یمن و عراق هم حاکم وجود دارد. در خصوص خراسانی که خدمت امام عصر می‌رسد و با ایشان بیعت کند، روایات شیعی، نگفته‌اند که او سید است یا سید نیست، پس نفی نمی‌کنم بلکه روایات، ساکت است.

در سال ظهور، یمانی اهدی الرایات است

در روایات آمده است در سال ظهور، در ایران کشمکش اتفاق می‌افتد. سفیانی ظاهر می‌شود، اهالی سوریه و اردن و فلسطین را می‌گیرد و غربیون به او کمک می‌کنند. در این اوضاع امام ظاهر می‌شوند و به یمانی در یمن اشاره می‌کنند. یمانی هم می‌گوید من زمینه ساز دولت مهدوی هستم. در مدت که امام به یمانی ارجاع می‌کند در ایران اختلاف پیش می‌آید و عده‌ای می‌گویند ما به یمانی ارجاع نمی‌کنیم و دو خط در ایران ایجاد می‌شود. خط خراسانی و فرمانده نیروهایش شعیب بن صالح که همراه او سادات زیادی هستند سادات برای تأیید این سید خراسانی و فرمانده نیروهایش قیام می‌کنند و خط دیگر هم مخالفین آنها هستند.

قیام آذربایجان در تایید حکومت ایران قبل ظهور

امام فرمود «لابد لنا من آذربایجان» در این مرحله آذربایجان قیام می‌کند اگر آذربایجان قیام کرد و خراسانی و ... را تأیید کرد اینجاست که ما پیروز می‌شویم. مانند اینکه انتخاباتی برگزار شود و خراسانی و یارانش پیروز بشوند. اینجاست که خراسانی و یارانش خدمت امام می‌رسند. در آن وقت امام به عراق می‌رسد.

اشاره فرمودید به قیام آذربایجان. اما فقط در نسخه مرحوم مجلسی در بحارالانوار، نسخه «لنا» است اما در سایر نسخه‌ها و کتب متقدم نسخه «لنار» است یعنی آتشی از آذربایجان. کدام صحیح‌تر است؟

اینجا خطای نساخین وجود دارد. چرا که در ادامه می‌گوید: «لابد لنا من آذربیجان» یعنی اذا قام اهل آذربیجان، شما آماده باشید، اگر قیامی در آذربایجان در یاری امام عصر، شکل می‌گیرد چرا ادامه حدیث می‌فرماید: «کونوا احلاس بیتوکم»؟ از شرکت در آن برحذر باشید.

(مکث استاد...) این یعنی خودتان را نکشید، یعنی انتخابات مهمی در ایران صورت می‌گیرد که در این انتخابات، کشمکشی ایجاد می‌شود که خراسانیان پیروز می‌شوند.

رجفه الشام: زلزله یا جنگ در سوریه؟

با زلزله ترکیه، مجددا بحث رجفه الشام در میان منتظران، داغ شده است. آیا شما کماکان معتقد هستید رجفه، مقصود زلزله ویران‌گر با بیش از صدهزار کشته در سوریه است؟

استاد کورانی: یمانی از یمن است

جریان مدعی مهدویت و یمانی وجود دارد و احمد اسماعیل بصری ابتدا خودش را یمانی معرفی کرد و بسیاری از امتیازات امام دوازدهم را برای خودش مصادره کرد. با اینکه در دیدگاه مشهور آمده است که یمانی از یمن است چگونه اتاق فکر غربی ها و مستشرقین غربی که این جریان را پرورش دادند ایشان را به جای یمن از عراق معرفی کردند؟

این مسئله موافق با تعصبی است که برخی افراد دارند و می‌گویند یمانی از عراق خواهد بود. این نسبت‌ها بدلیل حس ملی‌گرایی است و می‌گویند یمانی از خودمان است اما در احادیث داریم یخرج الیمانی من الیمن و نیز در روایات داریم: «یخرج کاسر عینه بصنعاء»، یک نفر قیام می‌کند و چشمان او مانند چشم آهو، شکسته است و او موفق نمی‌شود و یمانی بعد از او می‌آید.

در میان ایرانی ها سؤال می‌شود که مردم یمن شیعه دوازده‌امامی نیستند. آیا ممکن است یمانی در جایی ظهور کند که پیروان او اثنی‌عشری نباشند؟

خود یمانی، شیعه است و امام او را راهنمایی می‌کند که چطور کار کند و مسئله را به گونه متحول کند که تمام یمن به سمت امام گرایش پیدا کنند.

برخی استدلال می‌کنند یمانی لازم نیست از یمن خروج کند،  بلکه اصالتا یمنی باشد، نیز کافی است.

در روایات آمده است که او از خود یمن قیام می‌کند و از احادیث ظاهر می‌شود که او نائب الخاص و واجب الاطاعة است. یعنی او با امام ارتباط دارد و امام به ایشان ارجاع می‌کند. البته یمانی باید معجزاتی از امام داشته باشد تا باور کنیم.

حوادث مصر قبل ظهور

وارد تحولات جغرافیای ظهور می‌شویم. نقش مصر در تحولات عصر ظهور را چگونه می‌بینید؟

در مصر، زمینه ولایت اهل‌بیت و ظهور اهلبیت بسیار قوی است. با اینکه وهابیون فعالیت زیادی در آن کشور داشته اند، اما توده مردم مصر محبّ اهلبیت هستند.

یک تحول جهانی با ندای آسمانی داریم. یعنی جهان به زبانهای مختلف می‌شنود که یا اهل الارض کفاکم ظلماً جائکم المهدی، ای اهل عالم، ظلم کافی است و مهدی آمد و با او بیعت کنید. وقتی این ندا به زبانهای مختلف دنیا شنیده می‌شود، اینجا موجی در جهان ایجاد می‌شود. این موج در مصر هم هست، لذا روایاتی داریم که وقتی حضرت مهدی به عراق می‌رسند و برای جنگ با سفیانی در بیت‌المقدس حرکت می‌کند، هیأتی از مردم مصر می‌آیند که پرچم سبز دارند و با امام بیعت می‌کنند و یک حکومت موافق امام تشکیل می‌دهند و در خصوص ترکیه هم همینطور است که از حضرت می‌خواهند کسی را بفرستند تا بین توده مردم در ترکیه، صلح برقرار کند که حضرت وفد و نمایندگانی را می‌فرستند.

پادشاه اردن، آیا کاندیدای سفیانی است؟

از پادشاه اردن به‌عنوان کاندید سفیانی یاد می‌شود؛ نظر صریح‌تان را بفرمائید.

نابودی اسرائیل، قبل یا بعد از ظهور؟

سخن از فلسطین شد، به نظر شما، نابودی اسرائیل در چه موقع خواهد بود؟

مرحله اول نابودی اسرائیل، قبل از ظهور است. یعنی جنگی میان ایران و اسرائیل صورت می‌گیرد که مدتی نمی‌گذرد در حالیکه اسرائیل درخواست آتش‌بس می‌کند و با خواسته های ایران موافقت می‌کنند و رفراندمی برگزار می‌شود که یهود و عرب، دولت دموکراتیک عربی تشکیل بدهند، این دولت بدست فلسطینیان تشکیل می‌شود ولی غربی‌ها، رها نمی‌کنند تا کار را به سفیانی می‌رسانند.

ورود نظامیان غربی به ایران؟

آیا ورود نیروهای نظامی غربی به ایران در تراث مهدوی ذکر شده است؟

من چنین چیزی ندیده ام. جنگ استخر، روایت ابن حماد است که مرسله است و اعتباری ندارد و از ائمه(ع) هم روایتی نداریم که به خراسانیان حمله ای بشود. بلکه خراسانیان جهان را تهدید می‌کنند که می‌فرماید «حملوا سیوفهم علی عواتقهم»، این روایت استخر ابن حماد، شاذ است، حتی اینکه گفته ارتش سفیانی، کوفه و نجف را می‌گیرد هم ثابت نیست و احتمال بداء است. لذا در روایات اشاره ای نسبت به حمله خارجی به ایران ندیده ام.

موت ابیض و موت احمر دوسوم جمعیت دنیا قبل از ظهور

آیا احادیث مرگ و قتل بیش از نیم از مردم جهان، باورپذیر است؟ یا در دسته روایات جعلی، قلمداد می‌شود؟

حوادثی در سال ظهور و بعد از ظهور حضرت ایجاد خواهد شد. شما حساب کنید که چنانچه جنگی میان چین و هند اتفاق بیفتد آیا امکان ندارد که چنین جمعیتی از بین بروند؟ البته این جنگ، دور از مسلمین بیان شده و ارتباطی با مناطق اسلامی ندارد.

طول عمر امام زمان

آیا می‌شود کسی بیش از هزار سال عمر کند؟ این مسئله را چطور برای جوانان تبیین کنیم؟

شخصی آلمانی گفته است اگر کسی روش زندگی و غذایی امیرالمؤمنین را انتخاب کند می‌تواند بیش از هزار سال عمر کند. این تحقیقات علمی است. ضمن اینکه باید بدانیم که خداوند می‌تواند راحت‌تر از تمدید یک گذر نامه عمر شخصی را تمدید کند. در خصوص حضرت خضر چه می‌گوییم که به اتفاق همه مسلمین ایشان هم زنده هستند. الآن جناب خضر سه هزار سال دارند. در حالیکه امام زمان حدود 1200 سال دارند.

اصالت رومی مادر امام زمان

وهابیون تلاش دارند اندک پیوند میان مسلمانان و مسیحیان را که بواسطه نفی رومی بودن مادر امام زمان وجود دارد را از بین ببرند و از برخی احادیث که می‌گوید مادر امام زمان، کنیزی از  کشور دیگری بوده یا در میان خاندان اهلبیت زندگی میکرده است. نظرتان را بفرمائید.

روایات صحیح السند که قابل انکار نیست اینطور است که فضل بن شاذان نقل می‌کند از شخصی که موثق است از امام عسکری که سؤال کرده است یابن رسول الله لک ولد؟ فرمود سیکون لی ولد، آلان فرزندی ندارم، من من؟ قال من أبنتی ابن قیصر، ابن قیصر یشوعا و ابنتی ابن قیصر یعنی ملیکة که مادر امام زمان هستند و روایات صحیح السندی داریم و حتی روایاتی از دفن ایشان هست که بعد از تولد امام زمان بود که امام حسن عسکری مسائل آینده را بیان کردند و ایشان عرض کردند یابن رسول الله من طاقت این مسائل را ندارم و دعا کنید که در زمان حیات شما از دنیا بروم و شما من را غسل بدهید و امام هم همین کار را کردند و ایشان را در کنار امام هادی دفن کردند و ایشان خواسته بودند که بر سنگ مزارشان بنویسند هذا قبر امّ محمد.

مکان ظهور: مکه یا کوفه؟

برخی احتمال می‌دهند که چون امام زمان در سرزمین حجاز یاوری ندارند بنابراین از کوفه و نجف قیام می‌کنند.

اجماع مسلمین در برابر این احتمالات، بسیار محکم است. شیعه و سنی معتقدند قیام حضرت از مکه و از کنار کعبه است و ایشان از مکه به مدینه حرکت می‌کنند و بعد دمشق و بعد قدس و به سمت آزادی فلسطین است. این روایات بسیار محکم است و مطالبی که به غیر از این گفته می‌شود شذوذات است که اعتباری ندارند.

برائت از امام علی در کوفه و بصره، قبل ظهور

در الغیبة نعمانی گفته شده است ظهور رخ نمی‌دهد جز اینکه دو برائت نامه از کوفه و بصره در برائت از امام علی صادر می‌شود، با اینکه بافت عراق، بافت شیعی است. چگونه بپذیریم؟

وقتی امام زمان وارد کوفه می‌شوند در کوفه سه پرچم وجود دارد. در حالیکه امروز در کوفه تنها یک پرچم است و آن هم پرچم عراق است. مردم بصره در زمان معاویه، عثمانی بودند و چندین برائت نامه نسبت به امیرالمؤمنین نوشته اند.

بتریه، تولّی دارند و می‌گویند ما هم محبّ اهلبیت و هم محبّ صحابه هستیم. اما برائت از امیرالمؤمنین، خیلی جدی است و اگر کسی چنین برائتی نداشته باشد او را می‌کشند. در تاریخ آ مده است که نامه‌های بسیاری از معاویه به والی بصره نوشته شد که از افراد برائت نامه نسبت به امیرالمؤمنین بگیرید و در غیر این صورت او را بکشید. بنابراین، تعجبی ندارد.

شیصبانی عراق: صدام یا شخصیت شیعی؟

در زمره حوادث عراق، از شیصبانی یاد شده است. می‌گویند همان صدام است. اما برخی بر شخصیت شیعی در عراق که فتنه به پا خواهد کرد، تحلیل می‌کنند. نظر شما چیست؟

این تحلیل دوستان عراق است. روایت مرسل است. شیصبانی، به معنای شیطانی است. روایت می‌گوید او قبل از سفیانی است و از صفات او گفته می‌شود که «یقتل وفدکم». یعنی خوبان شما را می‌کشد و به غیر از صدام شخص دیگری را به این صورت نداریم و منطبق بر صدام می‌شود.

*مصطفی امیری، دانش‌آموخته حوزه علمیه قم