هم اکنون عضو شبکه تلگرام رجانیوز شوید
چهارشنبه 13 فروردين 1404 16:13 ساعت
شناسه خبر : 384077
گفت‌و‌گوی رجانیوز با دکتر سیدرضا صدرالحسینی پیرامون وقایع اخیر سودان
جمهوری اسلامی نقش مهمی در پیروزی ارتش سودان در برابر RSF ایفا کرد/ ایران توانست در رقابت با فرانسه و امارات و قطر، پیروزی‌های متعددی برای ارتش سودان رقم بزند
دکتر صدرالحسینی در گفتوگو با رجانیوز، به تشریح آرایش پیچیده قدرت‌های بین‌المللی در این بحران پرداخته و تأکید می‌کند که حمایت ایران چگونه توانست تعادل قوا را به نفع دولت قانونی سودان تغییر دهد و فصل جدیدی را در تحولات این کشور رقم بزند.
گروه بین‌الملل-رجانیوز: در حالی که سودان پس از سال‌ها درگیری داخلی نفس راحتی می‌کشد، نقش جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک بازیگر کلیدی در پیروزی ارتش این کشور بر نیروهای واکنش سریع (RSF) برجسته شده است. دکتر سید رضا صدرالحسینی در گفتوگو با رجانیوز، به تشریح آرایش پیچیده قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در این بحران پرداخته و تأکید می‌کند که حمایت ایران چگونه توانست تعادل قوا را به نفع دولت قانونی سودان تغییر دهد و فصل جدیدی را در تحولات این کشور رقم بزند. این پیروزی، اگرچه گامی مهم به شمار می‌رود، اما چالش‌های عمیق‌تری را پیش روی سودان قرار می‌دهد؛ مشروح این گفتوگو به شرح ذیل است:
پس از چندسال درگیری، بالاخره ارتش سودان موفق به بازپسگیری پایتخت شد. شروع درگیری‌ها و علت این اتفاق را چه می‌دانید؟
درگیری‌های اخیر سودان به طور رسمی از آوریل ۲۰۲۳ شروع شد، اما ریشه‌های آن به سال‌های قبل بر می‌گردد. در سال ۲۰۱۹، بعد از اعتراضات مردمی گسترده، عمر البشیر، رئیس‌جمهور وقت، با یک کودتای نظامی سرنگون شد. بعد از این اتفاق، یک شورای انتقالی نظامی به رهبری ژنرال عبدالفتاح البرهان تشکیل شد که قرار بود قدرت را به یک دولت مدنی تحویل بدهد. اما در اکتبر ۲۰۲۱، البرهان با همکاری نیروهای واکنش سریع (RSF )به رهبری ژنرال محمد حمدان دقلو (معروف به حمیدتی )، یک کودتای دیگر انجام داد و دولت انتقالی را منحل کرد. این حرکت تنش‌ها را بیشتر کرد.
تا اینجا، البرهان و حمیدتی با هم همکاری می‌کردند؛ ولی آرام آرام اختلافاتشان شروع شد. در آوریل ۲۰۲۳، این اختلافات به درگیری مسلحانه کشیده شد. RSF توانست بخش‌های زیادی از خارطوم و مناطق دیگر را بگیرد و جنگ به یک جنگ داخلی کامل تبدیل شد.
علت این درگیری‌ها را می‌شود چند تا عامل اصلی خلاصه کرد:
• رقابت برای قدرت: البرهان و حمیدتی هر دو می‌خواستند قدرت را در دست خودشان داشته باشند و هیچکدام حاضر نبودند ذیل دیگری کار کنند.
• کنترل منابع: سودان منابع طبیعی زیادی دارد، مثل طلا. RSF خیلی از معادن طلا را کنترل می‌کرد و این به آنها قدرت اقتصادی و نظامی زیادی داده بود.
• نفوذ قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی: کشورهای دیگری نیز در این درگیری‌ها دست داشتند. مانند امارات که از RSF حمایت می‌کرد؛ ولی ارتش سودان به خصوص در زمینه تسلیحات و پهپاد، از کشورهایی دیگر کمک می‌گرفت.
• تنشهای قومی: سودان یک کشور با تنوع قومی و مذهبی زیاد بوده و این تفاوت‌ها همیشه باعث بی‌ثباتی سیاسی شده است. RSF که بیشتر از شبه‌نظامیان عرب تشکیل شده، در مناطقی مثل دارفور با گروه‌های غیرعرب درگیری‌هایی داشت که تنش‌ها را بیشتر کرد.
در کل، درگیری‌های سودان از رقابت قدرت، منابع، و نفوذ خارجی شروع شد. بازپسگیری پایتخت توسط ارتش یک قدم بزرگ بود؛ ولی هنوز مشکلات زیادی مثل آوارگی میلیون‌ها نفر و تنشهای قومی باقی مانده است. برای صلح دائمی، باید راه حلی پیدا شود که ریشه مشکلات را بطور ریشه‌ای حل کند.
درگیری‌های سودان صحنه درگیری همزمان چند قدرت بود. درباره آرایش سیاسی- نظامی کشورها در این درگیری توضیحی می‌فرمایید؟ جمهوری اسلامی تا چه حد در پیروزی این ارتش نقش داشت؟
درگیری‌های داخلی بین ارتش سودان (به رهبری ژنرال عبدالفتاح البرهان) و نیروهای واکنش سریع (RSF) (به رهبری ژنرال محمد حمدان دقلو، معروف به حمیدتی) شاهد حمایت‌های مختلفی از سوی کشورهای منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای بود.
این آرایش به شرح زیر است:
حامیان ارتش سودان
• ایران: ایران یکی از حامیان کلیدی ارتش ملی و دولت سودان به دلیل غیرقانونی بودن اقدام حمیدتی و خطر تجزیه مجدد سودان و نفود بیشتر رژیم‌صهیونیستی بود.
• روسیه: روسیه با تأمین سوخت و سلاح، از ارتش سودان پشتیبانی کرد. این کمک‌ها به بازپسگیری بخش‌هایی از خارطوم و دیگر مناطق توسط ارتش منجر شد.
• ترکیه: ترکیه بیشتر در نقش دیپلماتیک و میانجی‌گری عمل کرد و از دولت برهان حمایت سیاسی کرد. لذا به صورت مستقیم در زمینه نظامی حضور نداشت.
حامیان نیروهای واکنش سریع (RSF)
• امارات متحده عربی: امارات یکی از بزرگ‌ترین حامیان RSF بود و با ارائه حمایت مالی و لجستیکی، به این نیروها کمک کرد تا در برابر ارتش مقاومت کنند. امارات به دنبال گسترش نفوذ خود در آفریقا و مقابله با سیاست‌های ایران و ترکیه در منطقه بود.
• قطر: قطر به طور غیرمستقیم در درگیری‌ها حضور داشت و بیشتر بر میانجی‌گری متمرکز بود. هرچند حمایت مستقیم نظامی از RSF نداشت، اما به دلیل روابط تاریخی با برخی گروه‌ها، گاهی به عنوان حامی غیر مستقیم RSF تلقی می‌شد.
سایر بازیگران
• فرانسه: برخی گزارش‌ها حاکی از حمایت غیر مستقیم فرانسه از RSF به دلیل منافع اقتصادی است. اما این حمایت به وضوح امارات نبود.
• چین: چین به عنوان یک قدرت اقتصادی، رویکرد بی‌طرفی را در پیش گرفت و تمرکز خود را بر حفظ منافع اقتصادی در سودان قرار داد.
نقش جمهوری اسلامی ایران در پیروزی ارتش سودان
جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی در پیروزی ارتش سودان در برابر RSF ایفا کرد. مقامات ارشد دولت سودان تأیید کرده‌اند که این حمایت ایران تعادل قوا را به نفع دولت قانونی تغییر داد و به بازپسگیری کنترل پایتخت (خارطوم) کمک کرد. با این حال، پیروزی دولت سودان تنها به حمایت ایران وابسته نبود. عوامل دیگری نیز در این موفقیت دخیل بودند:
• استراتژی نظامی ارتش: برنامه‌ریزی دقیق و استفاده مؤثر از منابع، به ارتش سودان برتری تاکتیکی داد.
• حمایت سایر کشورها: کمک‌های روسیه (سوخت و سلاح) و تلاش‌های دیپلماتیک ترکیه نیز به تقویت موقعیت ارتش کمک کرد.
• ضعف‌های : RSF اختلافات داخلی و مشکلات لجستیکی درRSF به نفع ارتش عمل کرد.
سودان در دهه ۱۹۹۰ یکی از پایگاه‌های مهم مقاومت اسلامی بود. وضعیت کنونی این کشور چگونه است؟
در دهه ۱۹۹۰، سودان تحت رهبری عمرالبشیر و با حمایت ایدئولوژیک حسن الترابی، به عنوان یکی از مراکز کلیدی مقاومت اسلامی در آفریقا و خاورمیانه شناخته می‌شد. در آن زمان:
• سودان از گروه‌هایی مانند حماس و حزب‌الله، میزبانی و حمایت می‌کرد.
• این کشور پایگاهی برای آموزش و سازمان‌دهی گروه‌های اسلام‌گرا بود و نقش مهمی در شبکه‌های مقاومت منطقه‌ای داشت.
• اما این سیاست‌ها هزینه‌هایی داشت: سودان در انزوای بین‌المللی قرار گرفت و تحت تحریمهای شدید، به‌ویژه از سوی ایالات متحده، دچار مشکلات اقتصادی و سیاسی شد.
این دوره، اوج فعالیت سودان به عنوان پرچمدار مقاومت اسلامی بود؛ اما در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰، سودان به تدريج از این سیاست‌ها فاصله گرفت و به‌دنبال بهبود روابط با کشورهای غربی رفت.
وضعیت کنونی سودان (۲۰۲۵)
امروز، سودان در شرایطی کاملا ً متفاوت قرار دارد:
• بحران‌های داخلی: ارتش ملی سودان به رهبری عبدالفتاح البرهان به تازگی توانسته پایتخت، خارطوم، را از نیروهای واکنش سریع (RSF) بازپس گیرد. اما کشور هم‌چنان با مشکلات عمیقی روبروست:
◦ اقتصاد به دلیل جنگ و تحریم‌ها ویران شده و زیرساخت‌ها آسیب جدی ديده‌اند.
◦ بیش از ۱۲ میلیون نفر آواره شده‌اند و تنشهای قومی و منطقه‌ای، به‌ویژه در دارفور و کردفان، ادامه دارد.
• روابط خارجی: دولت فعلی در تلاش است روابط خود را با کشورهای غربی و عربی بهبود دهد. سودان در سال‌های اخیر اقداماتی برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل و همکاری با ایالات متحده آمریکا انجام داده، هرچند بی‌ثباتی داخلی این تلاش‌ها را کند کرده است و چشم‌انداز ملموسی نیز از این روابط وجود ندارد.
• حمایت‌های خارجی: دولت سودان در جنگ داخلی اخير از کشور روسیه سوخت و سلاح کمک گرفته، اما این حمایت‌ها بیشتر نظامی و تاکتیکی است تا ایدئولوژیک و برای سرپا شدن و نقش آفرینی موثر در آینده منطقه هنوز راه زیادی برای پیمودن در مقابل این کشور وجود دارد.
آیا ارتش امروز سودان می‌تواند دوباره عضوی از محور مقاومت باشد؟
برای پاسخ به این سئوال، چند عامل کلیدی را بررسی می‌کنیم:
۱. اولویت‌های دولت کنونی
• دولت البرهان در حال حاضر بر ثبات داخلی و بازسازی کشور تمرکز دارد، نه حمایت گسترده از گروه‌های مقاومت اسلامی.
• با توجه به بحران‌های اقتصادی و انسانی (میلیون‌ها آواره و تخریب زیرساخت‌ها)، سودان به دنبال جلب کمک‌های بین‌المللی است. حمایت از گروه‌های مقاومت می‌تواند این تلاش‌ها را به خطر بیندازد و تحریمهای جدی را به‌دنبال داشته باشد؛ اما ذات مردم این کشور حتما موضوع حمایت از مقاومت را خواستار خواهد شد.
۲. تغییرات ژئوپلیتیکی
• محیط منطقه‌ای و بین‌المللی امروز با دهه ۱۹۹۰ تفاوت زیادی دارد:
◦ تعدادی از کشورهای عربی، مانند امارات و عربستان، روابط خود را با اسرائیل عادی کرده و یا در آن مسیر قرار دارند و با سیاست‌های محور مقاومت دهه ۱۹۹۰ زاویه بیشتری پیدا نموده‌اند.
◦ ایران، که زمانی متحد نزدیک سودان بود به‌دلیل تغییر مواضع سودان نسبت به غرب و رژیم صهیونیستی از این کشور دور شد، اما در بحران اخیر علیرغم وجود مشکلات داخلی در حوزه اقتصادی و وجود چالش‌های منطقه‌ای و افزایش تحریمهای ظالمانه آمریکا و غرب، دست دوستی و حمایت خود را از ملت سودان عقب نکشید و از ارتش ملی این کشور در مقابل کودتا و تجزیه مجدد حمایت نمود؛ بر این اساس ملت سودان می‌توانند بر روی حمایت‌های ملت و دولت ایران حساب باز نمایند.
• در این شرایط، احیای نقش سودان به عنوان پایگاه مقاومت اسلامی می‌تواند با مخالفت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مواجه شود.
۳. چالش‌های داخلی
ارتش سودان، با وجود پیروزی در خارطوم، هنوز با تهدیدات داخلی مانند فعالیت‌های RSF در مناطق دیگر و تنشهای قومی روبروست.
• این چالش‌ها منابع دولت را محدود کرده و امکان تخصیص بودجه و انرژی به حمایت از گروه‌های خارجی را کاهش داده است.
۴. امکان حمایت محدود
• با این حال، ممکن است سودان به صورت محدود و پنهانی از برخی گروه‌های مقاومت حمایت کند، به‌ویژه اگر این حمایت با منافع ملی‌اش همسو باشد.
• برای مثال، حمایت تاکتیکی از گروه‌هایی که در برابر نفوذ کشورهای رقيب (مثل امارات) در منطقه فعالیت می‌کنند، می‌تواند در دستور کار قرار گیرد. اما این اقدامات بعید است به گستردگی و علنی بودن دهه ۱۹۹۰ باشد.
آینده سیاسی سودان رو چگونه پیش‌بینی می‌کنید و آیا ثبات به این کشور برمی‌گردد؟
آینده سیاسی سودان در سال ۲۰۲۵ موضوعی پیچیده و وابسته به عوامل متعدد داخلی و خارجی است. با توجه به تحولات اخیر، به‌ویژه پیروزی ارتش سودان در بازپسگیری پایتخت، می‌توان سناریوهای مختلفی را برای آینده این کشور پیش‌بینی کرد. در ادامه، این موضوع از چند زاویه بررسی می‌شود:
۱. وضعیت کنونی و پیروزی ارتش
ارتش ملی سودان به رهبری ژنرال عبدالفتاح البرهان پس از دو سال جنگ داخلی، توانسته است کنترل کامل خارطوم و مناطق کلیدی اطراف آن را دوباره به دست آورد. این پیروزی، که با حمایت‌هایی حاصل شده، موازنه قدرت را به نفع ارتش تغییر داده است. با این حال، نیروهای واکنش سریع (RSF) به رهبری ژنرال حمیدتی هم‌چنان در مناطق غربی مانند دارفور و اومدورمن فعال هستند و حتی اقدام به تشکیل یک دولت موازی کرده‌اند. این نشان می‌دهد که جنگ داخلی هنوز پایان نیافته و درگیری‌ها ممکن است ادامه پیدا کند. براین اساس پیش‌بینی دقیقی از آینده پیش‌رو وجود ندارد.
۲. نقش دخالت‌های خارجی
سودان به دلیل موقعیت استراتژیک خود در نزدیکی دریای سرخ و کانال سوئز، به میدان رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شده است. بعضی از حمایت‌ها، جنگ داخلی را به یک درگیری نیابتی بدل کرده است. با توجه به موقعیت جغرافیایی و سیاسی این کشور به احتمال قوی از این به بعد دخالت‌ها از کشورهای فرامنطقه‌ای در سودان افزایش می‌یابد. رژیم‌صهیونیستی حتما از شکست حمیدتی ناراضی است، آمریکا در تجزیه منطقه شکسته خورده، فرانسه علاقه‌مند به حضور در گستره آفریقاست و این دخالت‌ها می‌تواند تنش‌ها را تشدید کرده و مانع از دستیابی به یک توافق سیاسی پایدار شود. کاهش این مداخلات خارجی برای ایجاد ثبات ضروری است.
۳. شرایط بازگشت به ثبات
هرچند بازگشت ثبات به سودان در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌رسد، اما در میان‌مدت امکان‌پذیر است؛ به شرط تحقق چند عامل کلیدی:
• روند سیاسی فراگیر: دولت باید مذاکراتی جامع با همه گروه‌های سیاسی و قومی، حتی بخشی از RSF، آغاز کند تا یک توافق سیاسی پایدار شکل بگیرد.
• حل بحران انسانی: جلب حمایت‌های بین‌المللی برای کمک‌های بشردوستانه و بازسازی زیرساخت‌ها ضروری است.
• کاهش دخالت خارجی: سودان نیاز به فضایی مستقل برای تصمیم‌گیری سیاسی دارد که با کاهش رقابت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ممکن می‌شود.
دکتر صدرالحسینی در آخر تصریح کرد: آینده سیاسی سودان در سال ۲۰۲۵ هم‌چنان مبهم و غیرقابل پیش‌بینی است. پیروزی ارتش در خارطوم و بازپسگیری کاخ ریاست جمهوری گامی مهمی به سوی کنترل اوضاع است؛ اما ادامه حضور و فعالیت RSF، بحران انسانی عمیق و دخالت‌های خارجی، چالش‌های جدی پیش روی ثبات این کشور هستند. اگر دولت بتواند یک روند سياسی فراگیر را آغاز کند، بحران انسانی را مدیریت کند و مداخلات خارجی را کاهش دهد، شانس بازگشت ثبات افزایش می‌یابد. در غیر این صورت، سودان ممکن است وارد چرخه جدیدی از بی‌ثباتی و خشونت شود. بنابراین، ثبات کامل در کوتاه‌مدت بعید است؛ اما با اقدامات مناسب، می‌توان به بهبود تدریجی اوضاع امیدوار بود.
انتهای پیام/
لینک کوتاه »
http://rajanews.com/node/384077
لینک کوتاه کپی شد
کلیدواژه ها »
