هم اکنون عضو شبکه تلگرام رجانیوز شوید
چهارشنبه 30 فروردين 1402 04:31 ساعت
شناسه خبر : 366540
حامد میرزائی
جان بخشیدن به یک ملت
حامد میرزائی کارشناس حوزه انیمیشن و هنرهای اسلامی، در مطلبی به نقش انیمیشن در تقویت هویت ملی پرداخته است. او در این یادداشت نوشت:
در تاریخی به بلندای یک قرن، انیمیشن رسانه‌ای قدرتمند برای داستان‌سرایی و سرگرمی بوده است. از آثار کلاسیک والت دیزنی گرفته تا تصاویر پیشرفته کامپیوتری در بلاک‌باسترهای معاصر. سریال‌ها و فیلم‌های بلند انیمیشنی، مخاطبان را در تمام سنین و در سراسر جهان مجذوب خود کرده‌اند. اما فراتر از سرگرمی، انیمیشن‌ها نقش مهمی در شکل‌دهی و انعکاس هویت ملی -یعنی احساس تعلق جمعی و مجموعه باورهای فرهنگی یک ملت یا جامعه- ایفا می‌کنند.
هویت ملی مفهومی پیچیده و چندوجهی است که طیف وسیعی از عناصر فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی را در بر می‌گیرد. این مفهوم، اغلب تحت تأثیر عواملی مانند زبان، دین، قومیت، جغرافیا و تاریخ مشترک قرار دارد. فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی انیمیشنی را می‌توان بازتابی از ارزش‌های فرهنگی، ایدئولوژی‌ها و سنت‌های یک ملت دانست و در عین حال، به عنوان ابزاری برای ترویج و حفظ هویت ملی نیز در نظر گرفت.
یکی از راه‌هایی که انیمیشن هویت ملی را منعکس می‌کند، نمایش مضامین فرهنگی و تاریخی است. انیمیشن‌ها از فرهنگ عامه، افسانه‌ها و رویدادهای تاریخی استفاده می‌کنند تا داستان‌هایی را خلق کنند که با میراث فرهنگی مخاطبان همسو باشد. به عنوان مثال، فیلم‌های استودیو جیبلی، مانند «همسایه من توتورو» و «شهر اشباح»، سنت‌های غنی فرهنگی و زیبایی طبیعی ژاپن را -از مناظر روستایی تا باورهای معنوی- به نمایش می‌گذارند. این انیمیشن‌ها نه تنها مخاطبان را در سراسر جهان سرگرم می‌کنند، بلکه با نمایش سنت‌ها و ارزش‌های منحصربه‌فرد ژاپن، هویت فرهنگی این کشور را ترویج و حفظ می‌نمایند.
همچنین از انیمیشن برای به تصویر کشیدن قهرمانان ملی و چهره های نمادین استفاده می‌شود و بدین وسیله حس غرور و هویت ملی تقویت گردد. به عنوان مثال، شخصیت میکی ماوس نه تنها یک نماد فرهنگی برای آمریکاست، بلکه به نمادی از هویت ملی آمریکایی در سراسر جهان تبدیل شده است، و روحیه آمریکایی را دارای خوش‌بینی، نوآوری و پشتکار معرفی می‌کند. فیلم‌های انیمیشنی مانند «کاپیتان آمریکا» و «سوپرمن» نه تنها داستان‌های ابرقهرمانی محبوبی هستند، بلکه آرمان‌های عدالت، آزادی و قهرمانی را هم تجسم می‌بخشند. بنابراین می‌توان از انیمیشن برای برجسته کردن ویژگی‌های منحصربه‌فرد یک فرهنگ یا ملت خاص استفاده کرد و به شکل‌گیری هویت ملی آن کمک کرد.
دولت‌ها، مؤسسات و سازمان‌ها اغلب از رسانه‌های متحرک برای انتقال پیام‌ها، ایدئولوژی‌ها و ارزش‌های خاصی استفاده می‌کنند که با هویت ملی آنها همخوانی دارد. به عنوان مثال، در زمان جنگ یا درگیری، برای ترویج میهن‌پرستی، ملی‌گرایی و وفاداری به ملت، از فیلم‌های متحرکی استفاده می‌شود که دشمنان را تضعیف می‌کند. هدف از این فیلم‌ها شکل دادن به درک عمومی و تقویت حس هویت ملی، از طریق به تصویر کشیدن ملتی صالح و عادل است.
علاوه بر این، از رسانه‌های متحرک می‌توان برای هدف قرار دادن مخاطبان جوان‌تر، و القای ارزش‌ها و باورهای ملی از سنین پایین استفاده کرد. برای مثال، از کارتون‌های آموزشی به‌عنوان وسیله‌ای برای آموزش میراث ملی، زبان و تاریخ به کودکان استفاده می‌گردد تا حس غرور و هویت در آنها القا شود. این برنامه‌های آموزشی متحرک اغلب از شخصیت‌های جذاب، تصاویر رنگارنگ و آهنگ‌های دلنشین برای انتقال ارزش‌ها، سنت‌ها و تاریخ ملی استفاده می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که برای مخاطبان جوان پذیرفتنی و ملموس باشند. با انجام این کار، رسانه‌های متحرک می‌توانند به شکل‌گیری درک نسل بعدی از هویت ملی خود و پرورش حس تعلق به کشورشان کمک کنند.
انیمیشن همچنین می‌تواند به عنوان ابزاری برای ترویج گردشگری و نمایش غنا و تنوع فرهنگی یک ملت به جهان مورد استفاده قرار گیرد. بسیاری از کشورها از رسانه‌های متحرک برای تبلیغ مقاصد گردشگری، نشانه‌های فرهنگی و سنت‌های خود استفاده می کنند و هویت منحصربه‌فرد خود را به نمایش می‌گذارند و بازدیدکنندگان را به کشف کشورشان دعوت می‌کنند. به عنوان مثال، انیمیشن «موآنا»ی دیزنی، فرهنگ و اسطوره مردم پولینزیایی را به تصویر می‌کشد و فرهنگ آنها را در چشم مخاطبان جهانی تبلیغ می‌کند.
انیمیشن می‌تواند منعکس‌کننده تغییر ارزش‌ها و نگرش‌های اجتماعی نسبت به هویت ملی در طول زمان باشد. با تکامل و پیشرفت جوامع، بازنمایی هویت ملی در رسانه‌های متحرک نیز متحول می‌شود. برای مثال، فیلم‌های انیمیشن قدیمی‌تر ممکن است هنجارها و ارزش‌های فرهنگی خاصی را به تصویر بکشند که در زمان اکران آنها رایج بوده، اما انیمیشن‌های جدیدتر ممکن است این هنجارها را با هدف بازتاب نگرش‌های اجتماعیِ در حال تغییر، به چالش بکشند و زیر و رو کنند. این تحول در رسانه‌های متحرک می‌تواند بینش‌هایی در مورد چگونگی بازتعریف و تغییر شکل هویت ملی در پاسخ به تغییرات اجتماعی، تغییرات فرهنگی و تأثیرات جهانی ارائه دهد.
در مجموع، انیمیشن نقش به‌سزایی در شکل‌دهی و بازتاب هویت ملی دارد. انیمیشن از طریق به تصویر کشیدن مضامین فرهنگی و تاریخی، شخصیت‌های نمادین، و ارزش‌های اجتماعی و سیاسی، می‌تواند میراث فرهنگی یک ملت را به نمایش بگذارد، ارزش‌های ملی را ترویج کند و احساس تعلق و غرور را در کشور خود تقویت نماید. همان طور که انیمیشن به عنوان یک رسانه داستانگوی قدرتمند به تکامل خود ادامه می‌دهد، هویت ملی را نیز منعکس می‌کند و به عنوان آینه‌ای از باورها، ارزش‌ها و سنت‌های فرهنگی یک ملت یا جامعه عمل می‌نماید.
منبع: روزنامه اصفهان زیبا
